4857 sayılı İş Kanunu’nun 32’nci maddesinde ücret, bir kimseye bir iş karşılığında işveren tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutar olarak tanımlanmış, ücretin en geç ayda bir ödenmesi gerektiği, iş sözleşmelerinin sona ermesinde işçinin ücreti ile sözleşme ve Kanundan doğan para ile ölçülmesi mümkün menfaatlerinin tam olarak ödenmesinin zorunlu olduğu da ayrıca hüküm altına alınmıştır.

İşverenlerin işçilerine ödemesi gereken en düşük ücretin, 4857 sayılı Kanunun 39’uncu maddesi gereği belirlenen ASGARİ ÜCRET olduğu da açıktır. Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenen asgari ücretin ödenmemesi veya noksan ödenmesi 4857 sayılı Kanunun 102/a çerçevesinde idari para cezası gerektirmektedir.

Bu düzenlemelere göre 4857 sayılı Kanun işverenlerin işçilerine en az hangi ücreti ödeyeceğini ve ne zaman ödeyeceğini düzenlemiştir. Dolayısıyla, işverenlerin işçilerine ödeyecekleri ücretleri iş sözleşmesinin yapılması esnasında ücretin NET mi BRÜT mü olduğu belirlenir. İşverenler ücretin NET veya BRÜT olup olmadığı konusunda yetkilidir.

NET ücret belirlenmesi durumunda işçi yıl içerisinde hiçbir şekilde vergi diliminden etkilenmez.

BRÜT ücret belirlenmesi durumunda işçi yıl içerisinde hiçbir şekilde vergi diliminden etkilenir.

NET ücret belirlenmesi durumunda işveren SGK Prime Esas Kazanç Tutarı için, Vergi Tutarı için her halükarda bu tutarı BRÜT tutara çevirmek ve ona göre vergi ve prim ödemek durumundadır.

Vergi uygulamalarında; net ücret üzerinden anlaşmak suretiyle çalışanlar asgari geçim indiriminden yararlanacak olup, hesaplanan vergiden mahsup edilen asgari geçim indirimi tutarları net ücretleri ile birlikte ücretliye ödenecektir. Buna göre, söz konusu ifade doğru olmakla birlikte, işveren asgari geçim indirimi tutarını ücret tediye bordrosunda ayrı bir kalem olarak ayrıca gösterecektir. Aksi takdirde işverenler, muhtasar beyannamede ücretliye ödemediği bir tutarı mahsup etmiş olacağından, vergi zıyaına sebebiyet vermiş olacaktır. Asgari geçim indirimi dâhil aylık net ücret ibaresi iş ve sosyal güvenlik mevzuatı açısından herhangi bir sorun teşkil etmemekle birlikte, tek sorun ücret tediye bordrosunda ayrıca gösterilmemesidir. Bu sorunu aşmak için, ücret bordrosunda asgari geçim indirimini ayrıca göstermek gerekir.

Genel olarak SGK ve İş Mevzuatı uygulamalarında BRÜT ÜCRET dikkate alınır. Brüt ücretten gerekli yasal kesintiler yapıldıktan sonra net ücret işçiye ödenir. Brüt ücretten yapılacak kesintiler düşüldükten sonra ortaya çıkan NET ÜCRET ile ödenecek NET ÜCRET arasında düşüş olursa işçinin bunu kabul etmesi beklenemez.

5510 sayılı Kanun uygulamalarında BRÜT tutarlar üzerinden SGK bildirimleri yapılmakta, sigorta primleri hesaplanıp ödenmektedir. SGK uygulamalarında BRÜT tutarın dikkate aldığı, prim oranlarının sabit olduğu, değişiklik göstermediği göz önünde bulundurulduğunda ÜCRET YÖNTEMİNİN İSTER NET ÜCRET İSTERSE DE BRÜT ÜCRET sistemi olsun herhangi bir farklılık doğurmayacağı değerlendirilmektedir. Bundan dolayı NET veya BRÜT ücret belirlenmesi konusunun SGK boyutunda dikkate alınması gereken bir husus değildir.

Sonuç olarak, işverenler istedikleri ücret sistemini yani NET veya BRÜT olup olmaması konusunda belirlemede serbesttir. Sistemin avantaj veya dezavantajları yukarıda açıklanmaya çalışılmıştır.