Mahmut Akman
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
04 Mart 2022
Sirküler No: 520
Yıllık izin hakkı anayasal temeli olan bir dinlenme hakkı olup, işçinin iş sözleşmesinin devamı sırasında ücrete dönüşmez ve bu haktan vazgeçilemez. İşçinin iş sözleşmesinin devamı süresinde kullanmadığı yıllık izinlere ait ücreti istemesi mümkün değildir. Bu nedenle, işçinin iş sözleşmesinin devamı sırasında izin hakkının bulunduğunun tespitini istemesinde hukuki menfaati vardır.[1]
Taraflar arasında uyuşmazlık, işçinin kullandırılmayan izin sürelerine ait ücretlere hak kazanıp kazanmadığı noktasında toplanmaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 59’uncu maddesinde, iş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde, işçiye kullandırılmayan yıllık izin sürelerine ait ücretlerin son ücret üzerinden ödeneceği hükme bağlanmıştır. Yıllık izin hakkının ücrete dönüşmesi için iş sözleşmesinin feshi şarttır. Bu noktada, sözleşmenin sona erme şeklinin ve haklı nedene dayanıp dayanmadığının önemi bulunmamaktadır.[2]
İş sözleşmesinin feshedildiği tarihte izin ücreti muaccel olur, ancak faiz başlangıcı bakımından işverenin ayrıca temerrüde düşürülmesi gerekir.[3]
Birikmiş izin ücretlerinin talep edilebilmesi için iş sözleşmesinin feshi şarttır; iş sözleşmesi devam ederken izin ücreti istenemez. Bu noktada, sözleşmenin sona erme şeklinin ve haklı nedene dayanıp dayanmadığının önemi bulunmamaktadır.[4]
4857 sayılı Kanunu’n 59’uncu maddesi uyarınca, iş sözleşmesinin; işçi veya işveren tarafından feshi, sona ermesi veya işçinin ölümü hallerinde, hak kazanılıp da herhangi bir nedenle kullanılmayan yıllık izin süreleri, izin ücretine dönüşmektedir.
İşçi ve işveren, iş sözleşmesi devam ettiği sürece iznin ücret/para olarak karşılanması hususunda anlaşma yapmış olsalar da bu sözleşmeler geçerli olmayacak ve iznin ücret/para olarak karşılanması mümkün bulunmayacaktır (İznin Satılamazlığı). İş sözleşmesinin sona ermesi halinde yıllık ücretli izin hakkının “ücret” olarak karşılanması dışında başka bir çözüm yolu bulunmamaktadır. Yıllık ücretli izin hakkı kamu düzenine ilişkin olup, bu haktan para karşılığı vazgeçilemez.
Yıllık izin hakkı Anayasal temeli olan bir dinlenme hakkı olup, işçinin iş sözleşmesinin devamı sırasında ücrete dönüşmez ve bu haktan vazgeçilemez. İşçinin iş sözleşmesinin devamı süresinde kullanmadığı yıllık izinlere ait ücreti istemesi mümkün değildir. Çalışma sürerken yıllık izin kullanılmaksızın ücretinin ödenmesi, iş akdinin sona ermesinden sonra aynı dönem için yıllık izin ücretinin talep edilmesine engel değildir. Zira çalışma sürerken yıllık izin kullandırılması yerine ücretinin ödenmesi yıllık izin hakkını ortadan kaldırmaz. Yıllık izin Anayasal temeli olan bir dinlenme olup izin hakkından feragat edilemez. Davacının sözü edilen dilekçeleri yıllık izin hakkını bertaraf etmez. Yıllık izin ücreti son ücret üzerinden hesaplanmalı, davacının imzasını içeren dilekçelerinde yazılı ödeme tutarları avans mahiyetinde kabul edilmeli ve mahsup edilerek sonuca gidilmelidir.[5]
[1] Yrg. 9. HD., T.25.02.2010, E.2010/3038, K.2010/4950; Yrg. 9. HD., T.14.12.2010, E.2010/30973, K.2010/37847
[2] Yrg. 9. HD., T.07.01.2019, E.2015/28152, K.2019/109; Yrg. 22. HD., T.15.01.2019, E.2016/3650, K.2019/904; Yrg. 22. HD., T.03.02.2020, E.2017/26822, K.2020/1421)
[3] Yrg. 9. HD., T.25.02.2010, E.2010/3038, K.2010/4950; Yrg. 9. HD., T.18.04.2018, E.2015/15632, K.2018/9004
[4] Yrg. 9. HD., T.09.05.2017, E.2015/20977, K.2017/8286
[5] Yrg. 9. HD., T.20.05.2019, E.2016/2365, K.2019/11395