Mahmut Akman
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
16 Mart 2020

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61’inci maddesine göre; ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez hükmüne yer verilmiştir.

Aynı Kanunun 94’üncü maddesinin birinci fıkrasına göre; kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar. Aynı fıkranın 1’inci bendinde; hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup, ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104 üncü maddelere göre gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hükme bağlanmıştır.

193 sayılı Kanunun 23’üncü maddesinde gelir vergisinden istisna tutulan ücretler bentler halinde sayılmış, söz konusu maddenin 12 numaralı bendinde, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’na tabi çırakların asgari ücreti aşmayan ücretlerinin gelir vergisinden istisna tutulduğu hüküm altına alınmıştır.

3308 sayılı Kanunun 25’inci maddesine göre; aday çırak ve çıraklar ile işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere işletmeler tarafından ödenecek ücret ve bu ücretlerdeki artışlar, düzenlenecek sözleşme ile tespit edilir. Ancak, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında staj veya tamamlayıcı eğitim gören öğrencilere asgari ücretin net tutarının; 20 ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde %30’undan, 20’den az personel çalıştıran işyerlerinde %15’inden, aday çırak ve çırağa yaşına uygun asgari ücretin %30’undan aşağı ücret ödenemez. Bu amaçla kamu kurum ve kuruluşları gerekli tedbirleri alır. Staj yapacak işletme bulunamaması nedeniyle stajını okulda yapan ortaöğretim öğrencileri ile yükseköğretim kurumları ve birimlerinde yapan yükseköğretim öğrencilerinin yaptıkları stajlar bu fıkra hükmü kapsamı dışındadır. Aday çırak, çırak ve öğrencilere ödenecek ücretler her türlü vergiden müstesnadır.

Bu düzenlemeler çerçevesinde stajyer öğrencilerin asgari geçim indiriminden yararlanıp yararlanamayacağı hususuna gelecek olursak; 193 sayılı Kanunun 23’üncü maddesinde gelir vergisinden istisna tutulan ücretler bentler halinde sayılmış olup, 3308 sayılı Kanun kapsamında olan çırakların asgari ücreti aşmayan ücretlerinin gelir vergisinden istisna tutulduğundan ücretlerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmadığı için asgari geçim indirimi uygulamasından yararlanamayacaklardır.