Mahmut Akman
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
05 Aralık 2022
Sirküler No: 695
Anayasa’nın 38’inci maddesinin altıncı fıkrasında “ceza sorumluluğu şahsidir.” hükmü yer almaktadır.
Anayasanın bu hükmü ile şahısların işledikleri idari veya adli suçlara istinaden gerek adli, gerekse idari
merciler tarafından verilen cezaların yalnızca o kişiye yönelik olarak infaz edilmesi gerektiği hüküm altına
alınmaktadır. Diğer taraftan, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun; ‘ceza sorumluluğunun şahsiliği’ başlıklı
20’nci maddesinin birinci fıkrasında, “ceza sorumluluğu şahsîdir. Kimse başkasının fiilinden dolayı
sorumlu tutulamaz." hükmü yer almaktadır.
Bu hükümler doğrultusunda SGK idari para cezalarında “cezaların şahsiliği” ilkesi aşağıdaki şekilde
uygulanmaktadır.
– Gerçek kişi işverenin ölümü halinde kesilmiş ve tahakkuk etmiş idari para cezaları terkin edilir veya
kesilerek tahakkuk edecek ise kesilmez. Dolayısıyla, gerçek kişi işverenlerin ölümü halinde, daha önce
işlemiş oldukları fiillerden dolayı uygulanmış olan idari para cezalarının, tebliğ edilip edilmediği üzerinde
durulmaksızın SGK Ünite Komisyon Kararı ile iptal edilir.
– İşyerinin devrinde, devir tarihinden önceki bir tarihe ilişkin idari para cezası gerektiren bir fiilin söz
konusu olması halinde, cezaların şahsiliği ilkesi uyarınca, devir alan kimseye idari para cezası tahakkuk
ettirilemez, ancak tahakkuk ettirilmiş idari para cezası varsa devralan şahıstan bunun takip ve tahsilatı
yapılır.
– SGK denetmen ve müfettişlerine işveren dışındaki kimselerin engel olması halinde, cezaların şahsiliği
ilkesi uyarınca engel olan kimseler hakkında idari para cezası uygulanacak ve dolayısıyla uygulanacak
idari para cezası işverene ait işyeri dosyası ile ilişkilendirilmeyecektir.
– Tüzel kişi işverenler bakımından işverenlik tüzel kişiye ait olduğundan, ortaklar ve/veya kanuni
temsilcilerin ölümü halinde tahakkuk etmemiş idari para cezaları bakımından tüzel kişilik adına idari para
cezası uygulanacaktır. Buna karşın, tüzel kişilere yönelik olarak verilen idari para cezalarının tüzel
kişiliğin mal varlığından tahsil edilememiş olması nedeniyle, 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takibe
geçilen sorumlu tutulan ortaklar ve/veya kanuni temsilcilerin ölümü halinde, cezaya tüzel kişiliğin
muhatap olması nedeniyle, mirası reddetmemiş mirasçılardan bu alacakların takibine devam edilecektir.
– Alt işveren tarafından 5510 sayılı Kanunda belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle
uygulanan idari para cezasının alt işverene tebliğ edilememesi halinde, cezaların şahsiliği ilkesi uyarınca
asıl işverene idari para cezası tahakkuk ettirilmeyecektir. Ancak, alt işverene tebliğ edilmiş ve dolayısıyla
tahakkuk etmiş olan idari para cezasının alt işverenden tahsil edilememesi halinde, müşterek ve
müteselsil sorumluluk ilkesi uyarınca idari para cezasının asıl işverenden takip ve tahsili yoluna
gidilecektir.