Mahmut Akman
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
14 Nisan 2020

1. Kısa çalışma ödeneğinden yararlanmada önemli bir koşul da, çalışanın işsizlik sigortasına tabi olmasıdır. Sigortalı için işverenleri tarafından işsizlik sigortası primi bildirilmemişse kısa çalışma ödeneğinden yararlanması mümkün olmaz. Kimler işsizlik sigortasına tabidir? Sorusu akla gelmektedir. Bir hizmet akdine dayalı olarak bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar yani 4/1-a kapsamında işsizlik sigortasına tabi olan sigortalılar 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında sayılırlar.

   5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun ek 9’uncu maddesi kapsamında ev hizmetlerinde ay içinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 gün ve daha fazla süreyle sigortalı çalıştıran gerçek kişi işveren sayılmaktadır.

   5510 sayılı Kanunun Ek 9’uncu maddesi ve bu madde kapsamında çıkartılan Ev Hizmetlerinde 5510 sayılı Kanunun Ek 9 uncu Maddesi Kapsamında Sigortalı Çalıştırılması Hakkında Tebliğ hükümlerine göre; ev hizmetlerinde işveren yanında 10 gün ve daha fazla süreyle çalışanlar, 4/1-a kapsamındaki sigortalılara (SSK) sağlanan haklardan aynı şekilde yararlanacak, bu sigortalılar hakkında uzun ve kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası ve işsizlik sigortası hükümleri uygulanacaktır. Kısaca, bu durumda olan çalışanlar hakkında tüm sigorta kollarına tabi sigortalılar için uygulanan hükümler uygulanacaktır. 10 günden daha az süreyle çalışanlar hakkında sadece iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanacak, diğer sigorta hükümleri uygulanmayacağı gibi işsizlik sigortası hükümleri de geçerli olmayacaktır.

   Ayda 10 gün ve daha fazla süre ile sigortalılığı olanların % 34,5 oranındaki primleri gerçek kişi işverenler tarafından ödenir. Bu primin % 20’si uzun vadeli sigorta kolları, % 12,5’i genel sağlık sigortası, % 2’si iş kazası ve meslek hastalıkları sigortası primidir. İşverenler ayrıca sigortalı ve işveren hissesi ile birlikte % 3 oranında işsizlik sigortası primi de ödeyeceklerdir.

   Tüm bu açıklamalar çerçevesinde, ev hizmetlerinde ayda 10 gün ve daha süreyle çalışanlar da diğer kısa çalışma ödeneğinden yararlanma şartlarını (Covid-19 sebebiyle haftalık çalışma süresinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması, işverenin kısa çalışma talebinin uygun bulunması, işçinin kısa çalışmaya tabi tutulması ve kısa çalışmanın başladığı tarih itibarıyla son 60 gün hizmet akdine tabi olması ve son 3 yılda en az 450 gün süreyle prim ödeme şartlarını taşıması) sağlaması gerekir.

   SGK tarafından ev hizmetlerinde sigortalı çalıştıran işveren için işyeri numarası oluşturulmamakta, işveren kayıtları T.C. kimlik numarası ile takip edilmektedir. Bu nedenle, kısa çalışma talep formunda yer alan 5-SGK İşyeri Sicil Numarası bölümüne işverenin T.C. Kimlik Numarası yazılmalı, 4-İŞKUR İşyeri Numarası (İŞKUR birimlerinden temin edilebilir) kısmı ise boş bırakılmalı, boş bırakılan bu yere “SGK nezdinde işyeri sicil numarası verilmediğinden İŞKUR numarası bulunmamaktadır”şeklinde bir ibare yazılması önerilmektedir.