Mahmut Akman
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
03 Nisan 2020

1. 1) Kısa çalışma yapılan süreler ihbar tazminatı hesabında dikkate alınır mı?4857 sayılı İş Kanunu’nun 17’nci maddesi kapsamında, haftalık çalışma süresinin büyük çoğunluğunun azaltılması şeklinde uygulanan kısa çalışma döneminde işveren ister ihbar öneli vererek isterse de ihbar öneline ait tazminatını peşin ödemek suretiyle iş sözleşmesini sonlandırabilir. Bu durumda ihbar tazminatı doğar. Ancak; işyerinde faaliyetin geçici olarak tamamen veya kısmen durdurulması halinde kısa çalışma uygulanıyorsa iş sözleşmesinin önel vermek ya da peşin ödemek suretiyle fesih söz konusu olamayacaktır. Bu durumda zaten ihbar tazminatı doğmayacaktır.2) Kısa çalışma ödeneğinden yararlanmada son 60 gün kesintisiz mi olacak?

   Prim ödemek suretiyle 60 gün prim koşulu kesintisiz olmayacak, bu 60 günlük sürede hizmet akdine tabi olma yeterli kabul edilecektir. Yani, 60 gün prim yerine 1 gün dahi hizmet bildirimi yeterli kabul edilecektir.

   3) Kısa çalışmada işçi veya sendikanın onayı alınacak mı?

   Kısa çalışma uygulamasından yararlanabilmek için, işçinin ve/veya işyerinde taraf işçi sendikasının onayı alınmaz, işveren tek taraflı olarak kısa çalışma uygulamasını başlatabilecektir.

   4) Kısa çalışma ne zaman başlayacaktır?

   Zorlayıcı sebeplerle uygulanacak olan kısa çalışma, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24/III ve 40’ıncı madde hükümlerinde hükme bağlanan 1 haftalık süreden sonra başlayacaktır. Bu durumda işveren işçilerine bu bekleme süresi içinde 1 haftalık sürede her gün için yarım ücret ödeyecek, işçiler eksik ödenen ücretlerin kalan kısmını işverenden talep edemeyecektir. Bu 1 haftalık süre içerisinde ücret, vergi ve prim yükümlülükleri işverene ait olacaktır. Bu dönemde yarım ücret nedeniyle sigortalı hizmet bildiriminin 7 gün üzerinden, ücretin ise 3,5 gün üzerinden yapılması gerekir. 3,5 gün ücret 7 günlük ücrete tekabül eden asgari ücretin altında ise SGK bildirimi yani prime esas kazancın 7 günlük asgari ücrete tekabül edecek tutara çekilerek bildirim yapılacaktır.

   5) Kısa çalışma döneminde işçi emeklilik priminden yararlanabilecek mi? Daha sonra borçlanma yapılabilecek mi?

   İŞKUR’dan kısa çalışma ödeneği alınan sürede emeklilik için geçerli olan uzun vadeli sigorta kollarına ait (malullük, yaşlılık ve ölüm) primin Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödenmesi söz konusu olmadığından dolayı, işçinin kısa çalışma ödeneği aldığı sürede sigortalı hizmet alması mümkün olmayacaktır. Bu bir ödenek olduğu için de daha sonra borçlanma imkanı da bulunmayacaktır.

   6) Kısa çalışma ödeneği işsizlik ödeneğinden düşülecek mi?

   Kısa çalışma ödeneği ödenen süreler, işçilere kısa çalışma sonrasında ileride hak kazanılan işsizlik ödeneği ödenmeye başlandığında, işsizlik ödeneği süresinden düşülür. Örneğin; 3 ay süre ile kısa çalışma ödeneğinden yararlanan sigortalı, kısa çalışmadan sonra işyerinin faaliyete geçmemesi nedeniyle işsiz kaldığı, sigortalının işsiz kalması nedeniyle 300 gün işsizlik ödeneğinden yararlanacağı varsayılırsa, daha önce 90 gün kısa çalışma ödeneğinden yararlanan işçiye İŞKUR 300 – 90 = 210 gün işsizlik ödeneği ödeyecektir.

   7) Kısa çalışma döneminde iş sözleşmesi askıda mı kabul edilecek?

   Kısa çalışma döneminde iş sözleşmesi askıda kabul edilmektedir. İşçi ve işveren arasındaki ücret ödeme ve hizmet borcu askıya alınmaktadır. İşverenler ücret, ücret ödemelerinden kaynaklanan gelir vergisi ve sigorta priminden kurtulmuş olur. Bu bağlamda işverenler işçilerini (4857 sayılı Kanunun 25/II hariç) işten çıkartmaz, işyerlerini tamamen kapatmak zorunda kalmaz.

   8) Asgari ücretle 5 yıldan beri çalışan bekar bir sigortalı çalıştığı işyerinde koronavirüs nedeniyle 01.04.2020-30.06.2020 döneminde her ay için 15’er gün üzerinden kısa çalışma talebinde bulunmuş ise işveren ve İŞKUR tarafından ödenmesi gereken ücret ve kısa çalışma ödeneği tutarı ne kadardır?

   Veriler:

   – 2020 yılı net asgari ücret (AGİ hariç): 2.103,98 TL

   – 2020 yılı için asgari ücret esas alınarak hesaplanan prime esas kazanç tutarı: 2.943,00 TL

   – Damga vergisi oranı: 0,00759

   İşverenin sigortalısına 3 ay boyunca ödeyeceği ücretler şöyledir.

   Nisan ayında 15 gün üzerinden 2.103,98 / 2 = 1.051,99 TL + AGİ Hariç

   Mayıs ayında 15 gün üzerinden 2.103,98 / 2 = 1.051,99 TL + AGİ Hariç

   Haziran ayında 15 gün üzerinden 2.103,98 / 2 = 1.051,99 TL+ AGİ Hariç

   İşveren bu durumda 15 gün SGK bildirimini tüm sigorta kollarına tabi olarak yapacaktır. Geriye kalan eksik 15 günü ise 18-Kısa çalışma ödeneği olarak bildirecektir.

   İŞKUR’un kişiye 3 ay boyunca ayda 15 gün üzerinden ödeyeceği ödenekler şöyledir.

   Nisan ayında 15 gün üzerinden 876,20 TL

   (2.943,00/2=1.471,50 TLx%60=882,90 TLx0,00759=6,70=882,90-6,70=876,20 TL)

   Mayıs ayında 15 gün üzerinden 876,20 TL

   Haziran ayında 15 gün üzerinden 876,20 TL

   İşverenin ödeyeceği tutar + İŞKUR tarafından ödeyeceği tutar = 1.051,99 + 876,20 = 1.928,19 TL (AGİ Hariç)

   İşçinin ücret kaybı: 2.103,98 – 1.928,19 = 175,79 (AGİ Hariç)

   İşveren yukarıdaki hesaplamaya göre 175,79 TL olan işçi ücretindeki kaybını telafi zorunluluğu olmamakla birlikte bu kaybı kısa çalışma tazminatı adı altında veya başka bir ad altında iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi veya işyeri uygulaması olarak ödeyebilir.