Mahmut Akman
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
18 Şubat 2022
Sirküler No: 512
4857 sayılı İş Kanunu’nun 25/II-ı bendi “işçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi” hükmü ile işveren bu nedenle (haklı neden) işçinin iş akdinin feshi yoluna gidebilir. Bu nedenle iş akdinin feshedilmesi, kıdem tazminatını gerektirmemektedir. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin bir kararında oto koltuk imali işyerinde, diğer işçi elini solventle temizlemekteyken sigarasını yakmak üzere çakmağı çaktığı sırada yanıcı maddenin alev alması sonucu arkadaşının kolunun yaralanmasına sebebiyet vermesi davranışı, işverenin haklı nedenle iş akdini derhal fesih nedeni sayılmıştır.[1] Burada, herhangi bir zararın ortaya çıkmasına da gerek yoktur. İşçi tarafından “işin güvenliğinin tehlikeye düşmesi” bu hakkın kullanılabilmesi için yeterlidir. Yine; Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin bir kararında elyaf ve boya gibi yanıcı maddelerin bulunduğu baskı bölümünde çalışırken “sigara içmek yasaktır” levhası yazılı olmasına rağmen ve “daha önce de birçok kez uyarıldığı halde sigara içilmesi” fiili haklı nedenle derhal fesih nedeni olarak görülmüştür.[2] İşçinin iş sağlığı ve güvenliğini ihlale yönelik davranışları, 4857 sayılı Kanunun 25/II-ı bendi kapsamında haklı nedenle derhal feshi gerektirecek ağırlıkta olmayabilir. Bu durumda işveren disiplin cezası verebileceği gibi, işçinin davranışını sebep göstererek 4857 sayılı Kanunun 18 ila 21’inci maddeleri gereği geçerli nedenle iş sözleşmesini feshedebilir. Yargıtay, “kullandığı iş makinası ile duvarı çatlatan ve rafları yerinden oynatan işçinin davranışını” geçerli nedenle kıdem tazminatı ödenmek suretiyle fesih sayılacak hallerden görmüştür.
Konuya bir başka açıdan da şöyle bakılabilir. Sağlık ve güvenlik kurallarına ısrarla uymayan işçinin iş akdi, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25’inci maddesi gereğince ihbarsız ve tazminatsız feshedilebilir. Şöyle ki; iş güvenliğine ilişkin talimatlara aykırı davranma olayını; işçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi, işçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi şeklinde değerlendirmemiz gerekir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, güvenlik kurallarına ısrarla uymamaktır. Dolayısıyla, durumun ısrarla (direnme) gerçekleşip gerçekleşmediği tespit edilmelidir. İşçi, sağlık ve güvenlik ilkelerine uymak konusunda direnmemelidir. Aksi takdirde, işverenin işçinin iş sözleşmesini tazminatsız feshetme yetkisi bulunmaktadır.
[1] T.07.12.2018, E.2017/26590, K.2018/1797
[2] T.09.04.1992, E.91/16257, K.92/3937