Mahmut Akman
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
04 Mayıs 2023
Sirküler No: 794
Bu sirkülerimizde yurtdışı borçlanma için “kesin dönüş” önemli mi? Konusunu değerlendireceğiz.
Yurt dışı borçlanmasından yararlanabilmek için aşağıdaki 4 şartın gerçekleşmesi gerekir. Bunlar;
– Türk vatandaşı olmak.
– Belirli nitelikte yurt dışı süreleri bulunmak.
– Yurt dışı sürelerini belgelendirmek.
– Yazılı istekte bulunmak.
Bu şartlar arasında görüleceği üzere “kesin dönüş” şartı yoktur. Başka bir ifadeyle kişi yurt dışında iken, Ülkemize kesin dönüş yapmadan yurtdışında geçerli bulunan süreleri borçlanabilecektir.
“Kesin dönüş” kavramı SGK uygulamasında şöyle tanımını bulmuştur. Kesin dönüş; aylık tahsis talebinde bulunanların kısa süreli çalışmaya tabi işler hariç olmak üzere yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesini, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaları durumudur.
Yurtdışında zorunlu sigortalılığa tabi olsalar dahi, Ülkemiz dış temsilciliklerince veya sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülke sigorta kurumlarınca düzenlenmiş hizmet belgesinde kayıtlı olan ve ilgili ülke mevzuatına göre elde edilen kazanç üzerinden çalışandan zorunlu sigorta prim kesintisi yapılmadığı bildirilen süreler, kısa süreli çalışma olarak adlandırılır.
Sosyal sigorta ödeneği deyiminden, çalışma yaşamı süresince karşılaşılan hastalık, iş kazası, meslek hastalığı veya işsizlik gibi riskler nedeniyle iş göremezlik veya işsizlik gibi adlar altında yapılan ödenekler anlaşılmalıdır. Başka bir ifadeyle; bulunulan ülke mevzuatı kapsamında, geçimlerini sağlayacak hiçbir geliri olmayan veya mevcut geliriyle geçimlerini sağlamakta güçlük çeken kişilerin asgari geçim düzeyi ile sınırlı olmak üzere geçimlerinin sağlanması amacıyla kamu kurum ve kuruluşları tarafından muhtaçlık durumuna ve süresine göre ödenen, ikamet şartına bağlı nakdi yardımlar anlamını taşımaktadır.
Kesin dönüş şartı, kişinin aylığa hak kazanma için geçerli bir koşul olup, değerlendirilen sürelerin aylık bağlanmasında dikkate alınabilmesi için aşağıdaki 4 şartın gerçekleşmesi gerekir.
– Yurda kesin dönülmüş olması.
– Tahakkuk ettirilen borcun tamamının ödenmiş olması.
– Aylığa hak kazanılmış olması.
– SGK’ya yazılı başvuruda bulunulması
Yurt dışı sürelerini borçlanan sigortalılara aylık bağlanmasında, öncelikle yurt dışındaki çalışmalarının ve varsa ikamete dayalı sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneklerinin sona ermesi şartı aranır.
Kesin dönüş ifadesi hiçbir şekilde mutlak anlamda yurt dışında bulunduğu ülkeden Türkiye’ye döndükten sonra tekrar yurt dışına çıkış yapmama şeklinde değerlendirilmez.
Aylığın başlangıç tarihi itibariyle yurt dışında borçlanmaya esas çalışmalarını sürdürdüğü veya ikamete dayalı sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almaya devam ettiği tespit edilen kişilere aylık bağlanmaz.
Evli ya da birlikte yaşayan çiftler için ödenen sosyal yardımlar her iki eş için de ödeniyor gibi kabul edilir genel hükmü ile yurt dışında borçlanma kapsamında süreleri bulunanların eşlerinin sosyal yardım niteliğinde ödenek alması durumunda da yurda kesin dönüş şartı gerçekleşmeyeceğinden bu durumda olanlara malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmaz.