Soruşturma ve iş takipçiliği (özel dedektiflik) faaliyeti sonucu elde edilen gelirin vergilendirilmesi ve belge düzeninin nasıl olacağı

Serbest meslek faaliyetinde ana unsur, faaliyetin sermayeden ziyade kişisel çalışmaya ilmi veya mesleki bilgi ve ihtisasa dayanmasıdır. Bu unsur, serbest meslek faaliyetini ticari faaliyetten ayıran en önemli özellik olup söz konusu faaliyetlerden elde edilen kazançların daha çok emek ürünü olduğunu göstermektedir. Serbest meslek faaliyetinde yalnızca emeğe dayanan organizasyon yeterli olmadığı gibi aynı zamanda geliri doğuran emeğin, ilmi veya mesleki bilgi ve ihtisasa dayanması koşulu da aranmaktadır.

Ticari kazanç ise esas itibariyle sermaye-emek karışımı bir kaynağa bağlı olarak doğmaktadır. Bu kaynağa bağlı olarak ve devamlı bir organizasyon çerçevesinde yapılan her türlü faaliyet ticari faaliyettir. Serbest meslek faaliyetinin ticari bir organizasyon içinde yapılması, sağlanan gelirin yapısını değiştirmez. Sadece, elde edenler yönünden ticari kazanç sayılmasını gerektirir ve ticari kazanca ait esas ve hükümlere tabi olur.

Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre, sermaye ve emek karışımı bir kaynağa bağlı olarak ve devamlı bir organizasyon çerçevesinde yapılan soruşturma (özel dedektiflik dahil) ile iş takipçiliği faaliyetinin, ticari faaliyet kapsamında değerlendirilmesi ve 193 sayılı Kanunun ticari kazanç hükümleri çerçevesinde vergilendirilmesi gerekmektedir.

Diğer yanda, soruşturma (özel dedektiflik dahil) ile iş takipçiliği faaliyeti dolayısıyla elde edilen kazancın 193 sayılı Kanunun ticari kazancın tespitine ilişkin hükümler çerçevesinde vergilendirilmesi gerekmekte olup bu kapsamda söz konusu faaliyetlere ilişkin olarak 213 sayılı Kanunun 176 ila 181 inci maddeleri doğrultusunda işletme hesabı esasına veya bilanço esasına göre (faaliyete başlanılan 2019 yılında işletme hesabı esasına veya ihtiyari olarak bilanço esasına göre, izleyen yıllarda ise ilgili hükümler kapsamında yıllık iş hacmine göre tabi olunan sınıfa ilişkin esasa göre) defter tutulması ve bu faaliyetler kapsamında satılan mallar ve yapılan hizmetler için fatura düzenlenmesi veya fatura düzenleme zorunluluğunun bulunmadığı hallerde perakende satış vesikası düzenlenmesi icap etmektedir.

GİB 4.1.2024 tarih ve 17716 sayılı özelgesi