Mahmut Akman
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
12 Haziran 2023
Sirküler No: 819
BİRİNCİ DURUM: İnşaat ruhsatlarına istinaden yapılan gerçek veya tüzel kişilere ait inşaatlar ile mülkiyeti/tapusu gerçek veya tüzel kişilere ait bina ve diğer inşaatlar ile tamirat, tadilat ve tesisat işyerlerinde yapılan işler, bizzat mülkiyet sahipleri tarafından sigortalı çalıştırılmak suretiyle yapılıyor ise belirtilen kişiler işveren kabul edilir ve işyeri dosyası bu kişiler adına tescil edilir. Örneğin; arsa sahibi (X) şahsı, arsası üzerine yaptıracağı iş merkezi inşaatını sigortalı çalıştırmak suretiyle tamamlaması halinde, işveren (X) şahsının bizzat kendisi olur ve işyeri dosyası söz konusu kişi adına açılır.
İnşaat, tamirat, tadilat ve tesisat işlerinin ruhsatsız yaptırılmış olması işverenlik sıfatını etkilemediğinden SGK işlemleri ruhsatlı işlerde olduğu gibi yapılır.
İKİNCİ DURUM: İnşaat, tamirat, tadilat ve tesisat işlerinin sahipleri tarafından herhangi bir sigortalı çalıştırılmaksızın tümüyle anahtar teslimi olarak yaptırılmak üzere başka bir gerçek veya tüzel kişiye verilmesi halinde; mülkiyet sahibi ile yapımı üstlenen arasında istisna akdi bulunacağından, işlerin yapımını üstlenen kişi müteahhit sıfatı ile işveren olarak kabul edilir. Belirtilen işlerin malzemeli veya malzemesiz yapılması işverenlik durumlarını değiştirmez. Bu hallerde işyeri bildirgesi işlerin yapımını üstlenen kişi tarafından verilerek işyeri dosyası söz konusu kişi adına açılır ve inşaatın yapımını yüklenen kişilerin işi malzemeli veya malzemesiz yapmış olmaları işverenlik sıfatlarında değişiklik yapmaz. Örneğin; (X) isimli şahıs kendi arsasına yaptıracağı kamu binası için belediyeden ruhsat almış, kamu binası inşası işini anahtar teslimi yoluyla (Z) ye vermiş ise 5510 sayılı Kanun kapsamında (Z) şahsı işveren olarak esas alınır.
ÜÇÜNCÜ DURUM: İnşaat, tamirat, tadilat ve tesisat işlerinin yapımını sigortalı çalıştırarak gerçekleştiren kişi (mülkiyet sahibi veya müteahhit), yapılan işlerin bir kısmını sair şahıslara yaptırdığı takdirde, işin kısımlarını yapan bu kişi veya kişiler bu işte sigortalı çalıştırdıkları takdirde alt işveren sayılır. Mülkiyet sahibi veya müteahhit tarafından, sigortalı çalıştırılarak yapılan işlerin bir kısmının sair şahıslara yaptırılması aşamasında, söz konusu şahıslar, yanlarında tescilli devamlı işyerlerinin işçileri dışında sigortalı çalıştırarak işi yapmaları halinde alt işveren sayılır, devamlı işyerlerinin işçileri ile işi yapmaları halinde ise alt işveren sayılmazlar. Örneğin; (A) isimli şahıs kendi arsasına yaptıracağı otel için belediyeden ruhsat almıştır. Fabrikanın inşası işi (B)’ye anahtar teslimi şartıyla verilmiştir. (B) şahsı yapılmasını sahibine karşı taahhüt ettiği işin bazı kısımlarını ayrı anlaşmalarla, (C), (D) ve (E) işverenlerine verirse aralarında istisna akdi doğmuş olur, bu işverenler tescilli devamlı işyerlerinin işçileri dışında sigortalı çalıştırdıkları takdirde “alt işveren” sayılırlar.