İş Akdinin Feshinden Önce İşverenlerin Takip Edeceği Yolların Neler Olduğuna Dair Yargı Kararları Nelerdir?

İş akdinin feshinden önce işverenlerin takip edeceği yolların neler olduğuna dair yargı
kararlarına örnek olarak aşağıda açıklamalarıyla birlikte yer verilmiştir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 28.11.2017 tarihli (2016/31276 Esas, 2017/19166 Karar)
kararında akdin feshinden önce alınması gereken tedbirler şunlardır:

 Fazla çalışma ve genel tatillerin düşürülmesi
 Vardiyaların azaltılması
 Yıllık izinlerin kullandırılması
 Gerekirse işçilerin ücretsiz izne çıkartılması
 Kısa çalışma uygulamasına gidilerek kısa çalışma ödeneği talebinde bulunulması
 Ve benzeri tedbirlerin uygulanması

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi Esas No: 2017/41307, Karar No: 2017/22088, Tarih: 18.10.2017
İşletmenin, işyerinin ve işin gereklerinden kaynaklanan sebeplerle sözleşmeyi feshetmek
isteyen işverenin fesihten önce fazla çalışmaları kaldırmak, işçinin rızası ile çalışma süresini
kısaltmak ve bunun için mümkün olduğu ölçüde esnek çalışma şekillerini geliştirmek, işi zamana
yaymak, işçileri başka işlerde çalıştırmak, işçiyi yeniden eğiterek sorunu aşmak gibi varsa
fesihten kaçınma imkânlarını kullanması, kısaca feshe son çare olarak bakması gerekir.

Feshin işletme, işyeri ve işin gerekleri sebepleri ile yapıldığı ileri sürüldüğünde, öncelikle bu
konuda işverenin işletmesel kararı aranmalı, bağlı işveren kararında iş görme ediminde ifayı
engelleyen, bir başka anlatımla istihdamı engelleyen durum araştırılmalı, işletmesel karar ile
istihdam fazlalığının meydana gelip gelmediği, işverenin bu kararı tutarlı şekilde uygulayıp
uygulamadığı (tutarlılık denetimi), işverenin fesihte keyfi davranıp davranmadığı (keyfilik
denetimi) ve işletmesel karar sonucu feshin kaçınılmaz olup olmadığı (ölçülülük denetimi-
feshin son çare olması ilkesi) açıklığa kavuşturulmalıdır.

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi Esas: 2013/23857 Karar: 2013/20559 T: 02.10.2013

Mahkemece aralarında insan kaynakları ile işletme ekonomisi alanlarında uzman olan
bilirkişilerin de bulunduğu bilirkişi heyetiyle birlikte davalı işyerinde keşif yapılıp konuyla
ilgili bütün kayıt ile belgeler incelenmeli ve işletmesel karar uyarınca istihdam fazlalığının
ortaya çıkıp çıkmadığı, işverenin işletmesel kararı tutarlı uygulayıp uygulamadığı, feshin
keyfi olup olmadığı ve feshin kaçınılmaz olup olmadığı ile feshe son çare olarak
başvurulup başvurulmadığı hususlarında denetime elverişli açık ve ayrıntılı rapor
alınmalıdır. İşe alınan işçilerin durumları açıklığa kavuşturularak oluşacak sonucuna göre bir
karar verilmesi gerekir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi E: 2009/10026, K:2009/11699, T:27.04.2009

İşveren, işçi çıkarmadan önce, önlem olarak feshe son çare olarak bakmalı ve mümkün olduğu
takdirde fesihten kaçınmalıdır. Öncelikle bankanın bilanço büyüklüğünün, nakdi krediler ve
takipteki krediler sayısının, mevduat bakiyesinin, ipotek fekkinin sürekli yıllar itibari ile düşmesi
ve şube sayısını azaltması, küçülme kararı alması sonucu istihdam fazlası meydana geleceği
açıktır. Ancak, davalı işverenin bu kararı tutarlı şekilde uygulayıp uygulamadığı, fesihle çelişen
uygulamalara girip girmediği, feshin kaçınılmaz olup olmadığının ve feshe son çare olarak
bakılıp bakılmadığının somut olarak araştırılması gerekir. Aynı işyerinde çalışan ve iş
sözleşmeleri aynı nedenle feshedilen davacı ve diğer işçilerin açtığı feshin geçersizliği
davasında, öncelikle bilirkişi raporları ve mahkeme kararları arasındaki çelişki giderilmeli,
işverenin işçi alımı ve çıkartılmasını gösteren SSK icmal bordroları getirtilmeli, işçi hareketleri
izlenmeli ve gerekirse işyerinde yeniden keşif yapılarak bankacı, endüstri, hukukçu bilirkişi
heyetinden tekrar rapor alınarak yeni işçi alınıp alınmadığı, davacının başka bölümde
değerlendirme olanağı olup olmadığı, fazla mesailerin yapıldığı da dikkate alınarak fazla
mesailer kaldırılarak feshin önlenip önlenmeyeceği, fazla mesailerin istihdamı sağlayıp
sağlamadığı feshin kaçınılmazlığı yönünden incelenmeli ve sonucuna göre karar verilmelidir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi; 11.02.2005 tarih ve E. 2005/28228, K. 2005/31654 sayılı Kararı.

Davalı işverenin dosyaya ibraz ettiği bilançolara göre uzun süredir zarar etmekte olduğu,
verimliliğin artırılması, personel fazlalığının ortadan kaldırılması için yeniden yapılandırmaya
gidilmesi gerektiği, bu nedenle davalının yeniden yapılandırma kurulu oluşturarak norm kadro
belirlemesi yaptığı… Davalı işverenin hazırladığı listede salt sayılar yer almakta ve herhangi bir
gerekçeye yer verilmediği görülmektedir. Somut olayda olduğu gibi çok fazla sayıda fesih
gerçekleştiren kurumların ve özellikle yasasında da hüküm olmakla yeniden yapılandırmaya ve
norm kadroya dayanan fesihlerde bu belirlemelerin rasyonel, objektif ve somut olarak yapılması
ve uygulamasının da yasaya uygun olması gerekmektedir… Kurumun ve çalışanlarının
profilinin, yeniden yapılandırma ile ilgili kararların yerindeliği, 4857 sayılı İş Yasası’nın 29.
maddesi gereğince yapılan fesihlerin işverenin ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri
işletme ve işyeri gereklerinden kaynaklanıp kaynaklanmadığı, feshin son çare olup
olmadığı konuları uzman, tarafsız gerekirse öğretim üyelerinden seçilecek bilirkişi
heyetinden alınacak rapor ile belirlenmeli ve alınacak raporlar değerlendirmeye tabi
tutularak sonuca göre hüküm kurulmalıdır.

Yargı Kararlarının Değerlendirilmesi

Yargıtay feshin SON ÇARE olması prensibini esas almıştır.
Öncelikle ekonomik krizin atlatılması için alınabilecek bütün tedbirlerin alınması ve
başvurulabilecek bütün yolların tüketilmesi gerekir.
Bütün bunlara rağmen sıkıntının devam etmesi halinde son çare olarak işçi çıkartılması yoluna
başvurulması gerekir.