Mahmut Akman
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
18 Haziran 2021

Çalışma süresi, işçinin çalıştırıldığı işte geçirdiği süre olarak tanımlanabilir.

İş Kanununa göre, genel bakımdan çalışma süresi haftada en fazla 45 saattir.

Toplu iş sözleşmesinde veya iş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmamışsa haftalık çalışma süresi olan 45 saat, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünür ve günlük çalışma saat tespitedilir.

Örneğin; haftada 5 gün çalışan  ve Cumartesi ve Pazar günü çalışma yapılmayan bir işyerinde, günlük çalışma süresi 45:5=9 saattir.

İşçilere verilen ara dinlenme süreleri çalışma süresinden sayılmaz.

Haftanın bir (iş) günü kısmi çalışma yapılan işyerlerinde, kısmen çalışma süresi haftalık çalışma süresinden düşüldükten sonra kalan sürenin çalışılan gün sayısına bölünmesi suretiyle günlük çalışma süresi belirlenir.

Örneğin; haftada 5 gün tam, Cumartesi günü yarım gün çalışılan ve Pazar günü çalışılmayan bir işyerinde, Cumartesi günü 08:00-13:00 saatleri arasında 5 saat çalışıldığını varsayarsak, hafta içindeki diğer günlerde 8 saat çalışma yapılması halinde (5×8=40+5=45) haftalık çalışma süresi 45 saati aşmaz.

Yargıtay’ın yerleşik uygulamasına göre (22. Hukuk Dairesi, E. 2016/19566, K. 2016/20529, T. 22.09.2016); bir işçinin günde en fazla fiilen 14 saat çalışabileceğinin kabulü gerekir. Bu durumda 24 saat çalışıp 24 saat dinlenme usulüyle yapılan çalışmalarda bir hafta 3 gün diğer hafta ise 4 gün çalışma yapılacağından, İş Kanunu’nun, 63’üncü maddesi hükmü gereğince, haftalık normal çalışma süresi dolmamış olsa dahi günlük 11 saati aşan çalışmaların fazla çalışma sayılması nedeniyle, bu çalışma sisteminde işçi ilk bir hafta (3×3=) 9 saat, takip eden hafta ise (4×3=) 12 saat fazla çalışma yapmış sayılmalıdır.

Çalışma şeklinin 24 saat mesai 48 saat dinlenme şeklinde olduğu durumlarda ise, işçi birinci hafta 3 gün ikinci ve üçüncü haftalar 2 gün dördüncü hafta yine 3 gün çalışacağından, ilk hafta (3×3=) 9 saat, ikinci ve üçüncü haftalarda (2×3=) 6 saat, dördüncü hafta ise yine (3×3=) 9 saat fazla çalışmış sayılacaktır.

Sonuç olarak; günlük çalışma her ne kadar 4857 sayılı Kanunda en fazla 11 saat olarak hükme bağlanmış olsa da “en fazla 14 saat olacağına ilişkin Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 05.04.2006 tarih ve E. 2006/9-107, K. 2006/144 sayılı kararı ve Yrg. 22. HD.’nin, 11.09.2018 tarihli ve E. 2017/22688, K. 2018/18197 sayılı Kararı” da mevcuttur. Burada dikkat edilecek bir husus ta şudur. Günlük 14 saate kadar olan çalışmalar haftalık normal çalışma süresi dolmamış olsa dahi 14-11= 3 saat fazla çalışma olarak kabul edilmesidir.